Veel cursisten lopen tegen hetzelfde aan: Starten aan een nieuw werk is spannend, en als ze eenmaal bezig zijn, durven ze niet los te laten. Herkenbaar? In je hoofd is het meesterwerk al af, maar zodra je dat lege papier ziet... BLOKKADE.
En eerlijk? Dat gevoel ken ik zelf ook. Het liefst wil ik meteen iets moois neerzetten, zonder fouten. Maar juist die gedachte maakt beginnen zo lastig en staat creativiteit in de weg. Wat veroorzaakt die blokkade eigenlijk? En vooral: Hoe kom je er vanaf?
Waarom blokkeren we?
Waarom worden we afgeremd om artistiek creatief te zijn?
- We blokkeren vaak door perfectionisme. Dit perfectionisme - alles perfect willen doen - is prima, maar vaak slaan we door. We eisen teveel van onszelf, vaak gepaard met een angst om fouten te maken.
- Als we ergens aan willen beginnen hebben we vaak een vaste verwachting van het eindresultaat. Het móet worden zoals we het voor ons zien, en niet anders.
- Vaak vergelijken we ons met andere kunstenaars en leggen de lat veel te hoog.
- Dan is er nog dat irritante stemmetje van je innerlijke criticus die zegt: ‘dat kan ik toch niet’.
- Daar bovenop komt ook nog eens de angst voor kritiek van anderen; vinden zij het wel mooi wat ik maak? Sta ik niet voor gek; vinden ze het niet kinderachtig?
Hoe doorbreek je deze blokkade?
Durf te spelen. Zodra je de moed hebt om te spelen, ontstaat er ruimte voor creatieve groei.
John Cleese verwoordt het mooi: 'Fear blocks creativity. Creativity is not a talent; it's about the willingness to play. To play is experiment: 'What would happen if I do this? What would happen if we did that?' The very essence of playfulness is an openness to anything that may happen. The feeling that whatever happens, it's OK!'
Spelen betekent hier dus uitproberen en zelfs bewust 'fouten' maken om te ontdekken wat er mogelijk is. Dit geldt niet alleen voor beginners, maar ook voor ervaren schilders. Wanneer je eenmaal ergens goed in bent, wil je geen fouten meer maken, zeker niet als anderen meekijken; maar juist dat kan je creativiteit in de weg staan. En precies daar ligt de sleutel tot een creatief proces: durven spelen, experimenteren en ontdekken.
'Wees een kind in kunst'
Een tijdje geleden gaf ik les aan een familie: opa, oma, dochters en kleinzoon. De kleinzoon schilderde regelmatig samen met zijn opa en ik bewonderde dat kleine kereltje enorm. Tijdens deze workshop met kind en volwassene kwam al snel naar voren waar kinderen zo goed in kunnen zijn:
- Experimenteren zonder angst
Terwijl volwassenen vaak blokkeren en alles meteen goed willen doen, gaan kinderen onbevangen aan de slag. Zonder angst en met plezier begon de kleinzoon te spelen en te experimenteren. Hij was niet bezig met 'goed' of 'fout' maar gewoon met ontdekken. En juist daardoor ontstond er vanzelf iets moois op het papier. Hij hoefde nauwelijks begeleiding—een klein zetje in de juiste richting was genoeg.
- Tevreden met wat ontstaat
Volwassenen focussen zich vaak op een perfect eindresultaat, waardoor ze tijdens het schilderen vastlopen. Kinderen daarentegen genieten van het proces en zijn blij met wat ze hebben gemaakt. Voor hen is het niet belangrijk of het 'klopt', maar of ze plezier hebben gehad.
Perfecte imperfectie
Nog iets over een perfect eindresultaat: Waarom willen we alles zo perfect? Perfectie kan mooi zijn, maar bedenk dat imperfectie karakter geeft. Een scheurtje in aardewerk, een ongeplande verfspat: Het brengt leven in je werk en maakt het uniek, het is door jouw hand gemaakt en daardoor heel speciaal. Foutjes zijn mooi! Laat perfectie los!
Experimenteren met inkt en aquarel
Laatst wilde ik een simpele, grijze steen naschilderen. Door te spelen en te experimenteren op een groot, goedkoop vel papier kon ik echt loslaten. Dit experimenteren resulteerde uiteindelijk in een paar mooie kunstwerkjes!
Praktische TIPS:
- Werk op goedkoop papier. Zo voelt het minder als een kunstwerk dat je niet mag verpesten. Het is gewoon oefenen!
- Vul het papier met probeersels. Van links naar rechts, van boven naar beneden. En vergeet de achterkant van het papier niet, die verdient ook wat liefde!
- Analyseer je werk. Dat wordt vaak vergeten! Verfrommel het papier niet maar observeer je werk van een afstandje. Wat vind je mooi? Wat werkt minder goed? Schrijf met potlood aantekeningen en noteer gebruikte kleuren.
- Bewaar je experimenten in een mooie map of boekje. Zo zie je jouw creatieve proces groeien en ontwikkelen. Vincent van Gogh’s schetsen waren ook ooit ‘gewoon’ probeersels! 😉 Hij zei: 'Ik maak steeds wat ik niet kan om te leren kunnen'
- Zeg tegen jezelf: het hoeft niet mooi te worden; 'Vandaag gaan we spelen'.
- Accepteer je onzekerheid. Onzekerheid is een natuurlijke rem die je waarschuwt voor blunders. Maar weet je wat? Soms moet je die rem gewoon even loslaten. Durf ‘domme’ dingen te doen in je kunst. Je zult je verbazen over de onverwachte ontdekkingen.
Voor je het weet, zit je in een flow. Dán is het moment om dat mooie papier of dure canvas erbij te pakken en gewoon te beginnen. Nu met een plan en een einddoel voor ogen, maar vooral met plezier in het proces—inclusief de onverwachte wendingen en 'foutjes'. Juist die maken je kunstwerk uniek!
Wil je losser schilderen?
Hier zijn wat TIPS:
-
Beweeg vanuit je schouder. Laat je pols en onderarm niet op de tafel rusten, maar houd ze erboven. Dit zorgt voor soepelere lijnen en zorgt ervoor dat de lijnen niet perfect worden. Weet je nog: ‘vandaag gaan we spelen!'
- Tekenen of schilder eens met je andere hand. Dit voelt misschien wat ongemakkelijk, maar hierdoor ontstaan er nieuwe interessante lijnen en effecten.
- Schilder eens staand. Dit geeft je nog meer vrijheid en dynamiek en je ziet beter het groter geheel.
- Gebruik een flexibel penseel. Een Chinees penseel met volle, flexibele haren helpt bij vloeiende bewegingen.
- Of probeer iets geks: schilder met een afgebroken takje van een boom; je krijgt mooi hoekige dunne en dikkere lijnen.
- Leg een kladblaadje naast het werk en beweeg hier overheen met je penseel, ga vervolgens in diezelfde beweging direct terug naar je werk.
Wil je meer creatieve vrijheid ervaren? Probeer een van deze tips en laat me weten hoe het ging! Of nog beter: doe gezellig mee met een WORKSHOP, dan krijg je nog veel meer tips en inspiratie!
Durf te spelen. Dáár ontstaat creativiteit
Blijf op de hoogte van nieuwe workshops! Schrijf je in. Ik stuur geen overbodige mails, beloofd.
Reactie plaatsen
Reacties